Opowiesci ZEN

Nie ma lepszego lustra nad starego przyjaciela. - japońskie przysłowie

Główna

Czym jest zen?

Opowieści zen

Czym jest haiku?

Haiku

E-KIOSK

Większość ludzi, zarówno wśród poetów, jak i wśród społeczeństwa, wydaje się uważać poezję haiku za tożsamą z formą haiku; że wszystko napisane w formie trzylinijkowej i co pamiętają ze szkoły podstawowej, jest automatycznie haiku. Czy haiku jest jedynie naczyniem, w które można wlać każdą zawartość? Dla mnie i dla milionów poetów piszących haiku na całym świecie haiku jest czymś więcej. Japoński uczony Shigehisa Kuriyama przytakuje: "Sama forma 5-7-5 nie stanowi haiku".
Co zatem je stanowi?
By pomóc ludziom zrozumieć to, czym haiku różni się od innych rodzajów poezji, Amerykańskie Stowarzyszenie Haiku pracowało od końca lat 60. nad rozwinięciem jego definicji dla próbujących pisać oryginalne haiku po angielsku. Oto część tego, co wymyślili:

"Haiku: wiersz opisujący istotę żywo odczutej chwili, w której natura łączy się z naturą ludzką. Zwykle haiku po angielsku napisane jest w trzech nierymowanych wersach, w siedemnastu lub mniej sylabach".

Definicja ta wskazuje na kilka ważnych cech. Po pierwsze, haiku jest wierszem krótkim. Po drugie, łączy poetę z pozaludzką naturą. Po trzecie, szczególny rodzaj postrzegania, "istota żywo odczutej chwili", jest tym, co haiku wyróżnia. Pierwszy i trzeci element są podkreślane przez poetę i redaktora Cora van den Heuvela: "Haiku wyróżnia się zwięzłością, postrzeganiem i świadomością, nie zaś ustaloną liczbą sylab".
Choć pogląd, że haiku jest siedemnastosylabowym wierszem, jest użyteczny w celach przedstawienia haiku dzieciom, to pomija on fakt, że treść i sposób traktowania tematu są tym, co wyróżnia haiku spośród innych rodzajów poezji. Dla Kuriyamy i wielu poetów piszących haiku obecnie, haiku ma trzy określające je cechy: zwięzłą formę, słowo pory roku oraz technikę "cięcia", która dzieli wiersz na dwie części. One to mogą być uważane za formalne składniki haiku. Ponadto grupa reguł estetycznych, wielu wywodzących się ze sztuk zen, pozwoliła poetom haiku na całym świecie stworzyć wiersze o głębokiej subtelności i brzmieniu. Amerykański poeta haiku i redaktor Robert Spiess kładł w swej definicji haiku nacisk na jego dynamiczne, wewnętrzne działanie: "Haiku to wiersz długości jednego oddechu, w którym dwa, rzadziej trzy przedmioty zestawione zostają w świadomości chwili obecnej w taki sposób, że nawzajem wzmagają swoją wartość i razem wywołują uczucie głębi, intuicji i wglądu w naturę rzeczy". Mistrz D.T. Suzuki powiedział prościej, że haiku "nie wyraża idei, lecz przedstawia obrazy odzwierciedlające intuicję".

Cechy japońskiego haiku i jego estetyczne reguły nie są dziełem historycznego przypadku, ale ważnymi elementami doświadczenia haiku. Poeci piszący haiku po angielsku podczas ostatnich pięćdziesięciu lat wydestylowali kilka cech z japońskiego haiku, które według nich pozwoliło na przeniesienie istoty haiku z japońskiego języka i kultury do nas. Poza zwięzłością, słowem pory roku oraz zestawieniem obrazów, które może wynikać ze wspomnianego "cięcia", istotnymi cechami haiku są też tzw. chwila haiku oraz estetyczna reguła "lekkości" (po japońsku karumi). Zrozumienie tych cech umożliwia dziś poetom pisanie haiku szczególnego rodzaju, takiego, które używa "obrazów odzwierciedlających intuicję", by przedstawić doniosłość pojedynczej chwili życia.

Z rozdziału Haiku - The Poetry of the Seasons, strony 1-3

Linki

Fundacja Nautilus

Szkoła ZEN KWAN UM

Sanga Zen

Buddyzm Zen

Zagłosuj na nas:

EZOTERYKA

Toplista Niezwykle Strony